Το συλλογικό έργο «Η Μεσόγειος, η Ελλάδα και ο κόσμος» που επιμελήθηκαν οι Σωτήρης Ντάλης, Κωνσταντίνος Μαγκλιβέρας και Γιάννης Σακκάς (εκδόσεις Παπαζήση), περιλαμβάνει κείμενα των μελών του Διδακτικού Προσωπικού του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αναστοχασμός στην κληρονομιά της μνήμης και της κουλτούρας της Μεσογείου, ως πρόσκληση στους μεσογειακούς λαούς να αποκτήσουν ή να ανακτήσουν την πολλαπλή, επική, τραγική, εκπληκτική κληρονομιά τους. Μια πρόσκληση όπως την ορίζει ο κορυφαίος γάλλος στοχαστής Εντγκάρ Μορέν, αποδοχής της μεσογειακής πολυμορφίας, όχι για να οδηγηθούμε ξανά στη διαίρεση αλλά για να αναζητήσουμε την κατανόηση και εντέλει την ένωση. Με εύστοχο τρόπο ο Εντγκάρ Μορέν μας προτείνει για την ταυτόχρονη κατανόηση της ενότητας, της πολυφωνίας και των σημείων σύγκρουσης της Μεσογείου, μια διαλογική σκέψη που να αποδέχεται ταυτόχρονα τη συμπληρωματικότητα και τον ανταγωνισμό. Κι αυτό, γιατί η Μεσόγειος είναι η θάλασσα της επικοινωνίας και της σύγκρουσης, η θάλασσα των πολυθεϊσμών και των μονοθεϊσμών, η θάλασσα του φανατισμού και της ανεκτικότητας.
Δε γνωρίζουμε με βεβαιότητα μέχρι που φτάνει η Μεσόγειος. Τα σύνορά της δεν εγγράφονται ούτε στο χώρο ούτε στο χρόνο. Πως να τα ορίσεις και σε σχέση με τι; Δεν είναι ιστορικά, ούτε εθνικά, ούτε εθνολογικά, ούτε κρατικά, υποστηρίζει ο Πρέντραγκ Ματβέγεβιτς, μια από τις σημαντικότερες μορφές των σύγχρονων σλαβικών γραμμάτων. Μας προτείνει ν’ αναζητήσουμε πρώτα απ’ όλα ένα σημείο εκκίνησης: ακτή ή σκηνικό, λιμάνι ή γεγονός, πλου ή αφήγηση. Από που ξεκινάμε δεν έχει τόση σημασία. Σημασία έχει που φτάνουμε.
Είναι δύσκολο να γνωρίσεις ολόκληρη τη Μεσόγειο. Όμως υπάρχει κάτι ανεξήγητο που μας σπρώχνει κάθε φορά και θα μας σπρώχνει πάντα να προσπαθούμε να ανασχηματίσουμε ψηφίδα ψηφίδα το μωσαϊκό της Μεσογείου. Την Ευρώπη που γεννήθηκε στη Μεσόγειο, το Μαγκρέμπ, την Εγγύς και Μέση ανατολή, τον ιουδαϊσμό, τον χριστιανισμό και το ισλάμ, την Αθήνα και τη Ρώμη, την Ιερουσαλήμ, την Αλεξάνδρεια και την Κωνσταντινούπολη, τη Βενετία και τη Γένοβα, τη διαλεκτική, τη δημοκρατία και την τέχνη της Ελλάδας, τη ρωμαϊκή πολιτεία, το ρωμαϊκό δίκαιο και τη ρωμαϊκή αγορά, την παλαιά αραβική επιστήμη και τόσα άλλα.
Σήμερα η Μεσόγειος, που συρρικνώθηκε με την ανάπτυξη του Ατλαντικού και αργότερα του Ειρηνικού, έχει μετατραπεί σε λίμνη που αποτελεί μια σεισμική ζώνη στην οποία οι θρησκείες έρχονται αντιμέτωπες μεταξύ τους, όπως και η κοσμικότητα με τη θρησκεία, οι πλούσιοι με τους φτωχούς, η Δύση και η Ανατολή, ο Βορράς και ο Νότος. Σήμερα η Μεσόγειος μας πονάει καθώς οι μεγάλες κοσμοπολίτικες, πολυεθνικές ή πολυθρησκευτικές οάσεις έχουν χαθεί. Παρ’ όλα αυτά, αυτές οι οάσεις πρέπει να μας εμπνέουν, εμάς που είμαστε μεσογειακοί. Πρέπει να ξαναβρούμε την ουσία της Μεσογείου, που βρίσκεται στο άνοιγμα, στην επικοινωνία, στην ανοχή και στον ορθό λόγο. Ο Εντγκάρ Μορέν μας προτρέπει να βρούμε μέσα στη Μεσόγειο τη μητρική ουσία, να τη λατρέψουμε σαν παιδιά της. Χωρίς μητρότητα δεν υπάρχει αδερφικότητα. Ας αποδεχτούμε την προτροπή του Μορέν, ας ξαναβρούμε τη θάλασσά μας. Είναι πηγή ζωτικής ποίησης.
Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ
Χθες και σήμερα
Συλλογικό έργο του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Επιμέλεια: Σ.Ντάλης , K.Mαγκλιβέρας , Ι.Σακκάς
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Χαιρετισμός Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου Γιάννη Μαχαιρίδη
Πρόλογος Πρύτανη Πανεπιστημίου Αιγαίου Πάρι Τσάρτα
Εισαγωγή
Η Μεσόγειος στη νεότερη και σύγχρονη εποχή
IΩΑΝΝΗΣ ΣΑΚΚΑΣ
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Εξορκίζοντας τον «άλλον». Η αντιμετώπιση των αλλοεθνών στην αιγυπτιακή αποτρεπτική τελετουργία
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΣΟΥΛΗΣ
Η συμβολή της αρχαιομετρίας στην πολιτιστική και αειφόρο οικονομική ανάπτυξη των νήσων της Μεσογείου
ΙΩΑΝΝΗΣ ΛΥΡΙΤΖΗΣ
Παρατηρήσεις στη νομισματοκοπία των αρχαίων πόλεων της Ρόδου: σταθμητικοί κανόνες και εικονογραφημένες επιρροές
ΜΑΝΟΛΗΣ ΣΤΕΦΑΝΑΚΗΣ
Το άτομο και το κοινωνικό περιβάλλον στην Αθήνα της κλασσικής περιόδου
ΣΠΥΡΟΣ ΣΥΡΟΠΟΥΛΟΣ
ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Το γλωσσικό φαινόμενο της άρνησης στην Ελληνική, Τουρκική και Εβραϊκή: γλωσσολογική θεωρία και γλωσσική πολιτική
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΛΑΧΟΥ
Η διδασκαλία των ιδιωτισμών της ελληνικής και της τουρκικής ως δεύτερων/ξένων γλωσσών
ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΛΑΝΤΟΜΟΣ
Κοινότητες ετερότητας και αφηγήσεις
ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΓΕΩΡΓΑΛΙΔΟΥ, ΒΕΡΑΝΝΑ ΚΥΠΡΙΩΤΗ
Η εκδίκηση των ηττημένων γλωσσών: Περιπτώσεις γραμματικού δανεισμού στις γλώσσες της Μεσογείου
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΖΟΓΛΟΥ
Ποσοτική Επεξεργασία της Γλώσσας Άρθρων της Εφημερίδας «Χρυσή Αυγή»
ΚΑΤΕΡΙΝΑ Θ. ΦΡΑΝΤΖΗ
ΔΙΕΘΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ
Το αδιέξοδο και οι κίνδυνοι της συριακής κρίσης
ΒΙΒΗ ΚΕΦΑΛΑ
Η σύλληψη του Σαίφ αλ Ισλάμ Καντάφι και οι προκλήσεις για τη Διεθνή Ποινική Δικαιοσύνη
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΓΚΛΙΒΕΡΑΣ
Τι έφερε την Αραβική άνοιξη; Μια ματιά από τη σκοπιά της πολιτικής οικονομίας
ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΑΝΩΛΗ
Ο Πόλεμος στο Ιράκ. Μια ανθρωπιστική και στρατηγική καταστροφή.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΝΤΑΛΗΣ
Συμβούλιο Ασφαλείας και ευθύνη προστασίας: Συμπεράσματα από την κρίση της Λιβύης
ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΤΡΙΜΠΗΣ
Ελλάδα-Τουρκία. Μια (ακόμη) ιστορία χαμένων ευκαιριών
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΑΚΩΝΑΣ
ΕΕ και διαπεριφερειακές σχέσεις. Από την Ευρωμεσογειακή συνεργασία στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτνίασης και στην Ένωση για τη Μεσόγειο
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΤΣΑΡΔΑΝΙΔΗΣ
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Μεσογειακή Σύνοψη
ΠΡΕΝΤΡΑΓΚ ΜΑΤΒΕΓΕΒΙΤΣ
